دورنمای صنعت تایر و چالش های آن
بررسی صنعت تایر نشان میدهد که روند تولید و واردات در چند سال گذشته با تغییر محسوسی همراه شده است. البته چالش‌های جدیدی پیش روی نمادهای تایر حاضر در بازار سهام قرار گرفت.
به گزارش رادیو سهام، دنیای اقتصاد نوشت: صنعت تایر از جمله صنایعی است که قدمت آن به بیش از نیم قرن پیش بازمی‌گردد؛ جایی که اولین کارخانه تولید تایر در ایران در سال ۱۳۳۷ با سرمایه‌گذاری شرکت آمریکایی B.F.Goodrich تحت عنوان شرکت کیان تایر برای تولید انواع تایر بایاس نخی با ظرفیت اسمی ۸هزار تن در سال تاسیس شد.
از لحاظ ساختاری عمده مواد اولیه صنعت تایر از مشتقات نفتی تهیه می‌شوند که از یک طرف به نحوی صنعت پایین‌دستی نفت و پتروشیمی شناخته می‌شود و از طرف دیگر نیز یکی از کلیدی‌ترین تامین‌کنندگان قطعات صنعت خودرو به شمار می‌ورد؛ از این رو صنعت تایر در رشد و توسعه اقتصادی و همچنین بحث اشتغال جایگاه ویژه‌ای دارد.
۹ تولید‌کننده تایر کشور در سال ۹۸ توانستند بیش از ۲۵۸ هزار تن انواع تایر تولید کنند که نسبت به سال ۹۷ افزایش ۵ درصدی را نشان میدهد. این افزایش در لاستیک‌های سواری ۱۵ درصد بوده است. در این بین، شرکت‌های آرتاویل تایر، ایران تایر و کویر تایر به ترتیب با ۲۹، ۲۳ و ۱۶ درصد، بیشترین درصد افزایش تولید را به ثبت رساندند و در مقابل اما شرکت‌های لاستیک پارس، کیان تایر و لاستیک دنا که همگی غیربورسی و جزو قدیمی‌ترین شرکت‌های تایرسایز کشور هستند به ترتیب با ۴۴، ۱۰ و ۸ درصد، بیشترین درصد کاهش مقدار تولید را به خود اختصاص دادند.
در این بین همچنان گروه صنعتی بارز (کارخانه‌های کرمان و کردستان) با اختلاف، رتبه اول تولید تایر در کشور را با سهم بازار ۴۱ درصدی نصیب خود کرده است؛ پس از آن به ترتیب شرکت‌های لاستیک یزد، آرتاویل تایر، ایران تایر و کویر تایر با ظرفیت‌های تقریبا مشابه با سهم بازار ۱۰ درصدی در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
رکورد جدید تولید تایر در سال ۹۹
- مسعود طیبی | کارشناس بازار سرمایه
مصرف سالانه تایر در کشور حدود ۳۵۰ هزار تن (۱۹۰ هزار تن تایر سواری و ۱۶۰ هزارتن انواع تایر سنگین) است که از این مقدار حدود ۲۵۰ هزار تن سهم تولید داخل و حدود ۱۰۰ هزار تن نیز سهم واردات است.
۳۰درصد واردات تایر به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و حدود نیمی از واردات تایر از چین و مابقی از کشورهای امارات، کره‌جنوبی، هند، ژاپن و اسپانیا وارد کشور می‌شود. در نمودار روند تولیدات تایر کشور از سال ۹۰ تا ۹۸ مشاهده می‌شود.
روند واردات بیرویه تایرهای بی‌کیفیت، مشکلات تخصیص ارز و عدم تامین مواد اولیه کافی، به روز نبودن ماشین‌آلات کارخانه‌های تولیدی، نوسانات شدید تیراژ تولید خودرو و افتتاح طرح‌های توسعه‌ای از مهم‌ترین دلایل نوسان مقدار تولید تایر در کشور طی سالیان گذشته به شمار می‌رود.
در سال ۹۹ با توجه به حذف دلار ۴۲هزار‌ریالی و روند بهتر تخصیص ارز از سامانه نیما، افزایش مقدار تولید خودرو، کاهش واردات نسبت به سال ۹۸ و تکمیل طرح‌های توسعه انتظار می‌رود مقدار تولید تایر در کشور رکورد جدیدی را به ثبت برساند و به حدود ۲۷۸هزارتن تولید برسد.
در پی اعتراضات سراسری کامیون‌داران، دولت در مهر ماه ۱۳۹۷ تصمیم به کاهش تعرفه واردات تایرهای باری از ۲۶ درصد به ۵درصد و اختصاص دلار ۴۲۰۰ تومانی به واردات این نوع تایرها گرفت که این اتفاق باعث افزایش بیرویه واردات لاستیک‌های عمدتا چینی در بازار شد و تولیدکنندگان این نوع محصولات را مجبور به کاهش تولید کرد.
همین اتفاق باعث شد واردات تایر در کشور در سال ۹۸ افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی داشته باشد و واردات به عدد بی‌سابقه ۲۰۰ هزار تن رسید که موجبات تلاطم در بازار و افزایش موجودی‌های تایر در کشور شد.
ارتباط صنعت تایر با خودرو: صنعت تایر ارتباط تنگاتنگی با صنعت خودرو و روند توسعه‌ای آن دارد؛ به‌طوری که حدود ۵۰ درصد فروش شرکت‌های تایر‌ساز به خودروسازان است. در سال ۹۸ با توجه به تشدید تحریم‌ها، عدم تامین مناسب قطعات و مشکلات عدیده مالی و سرمایه در گردش، مقدار تولید خودرو در کشور به نسبت سال ۹۷ کاهش ۱۳ درصدی را تجربه کرد.
اگر تولید سال ۹۸ را به نسبت سال ۹۰ مقایسه کنیم، تولید به نصف رسیده است! با توجه به عملکرد چهار ماهه شرکت‌ها و کاهش مشکلات تامین قطعات به نسبت سال ۹۸، می‌توان انتظار داشت تیراژ تولید خودرو افزایش حدود ۲۰ درصدی را به نسبت سال ۹۸ به ثبت برساند و مقدار تولید به حدود یک میلیون دستگاه خودرو برسد.
مشکلات صنعت تایر: همان طور که در بالا ذکر شد کاهش تعرفه واردات و عدم نظارت بر بحث قاچاق، واردات بیرویه تایرهای بی کیفیت مخصوصا چینی را به دنبال داشته است که باعث لطمه زدن به تولید داخل می‌شود. از مهم‌ترین مشکلات دیگر این صنعت عقب ماندگی از تکنولوژی روز دنیا و قدیمی بودن اکثر واحدهای تولیدی است که با گسترش روزافزون علم و فناوری در دنیا، سرمایه‌گذاری بیش از پیش در این زمینه را طلب می‌کند.
ممنوعیت صادرات و در پی آن از دست دادن بازارهای صادراتی و اعمال محدودیت و تاخیر در افزایش قیمت تایر نیز از دیگر چالش‌های این صنعت به شمار می‌رود.
فرصت‌های صنعت تایر: در صورت رفع تحریم ها، صنعت تایر هم از جهت افزایش تیراژ تولید خودرو در کشور و همچنین بهره مندی از تکنولوژی روز دنیا و کاهش هزینه‌های حمل و انتقال پول تاثیر خواهد پذیرفت. بهره برداری از طرح‌های توسعه و تولید انواع تایرهایی که در حال حاضر تولید نمی‌شوند در کنار اعمال تعرفه‌ای بالا در حمایت از تولید داخل و همچنین ورود و بازاریابی جهت مقاصد صادراتی از فرصت‌های دیگر صنعت تایر به شمار می‌رود.
حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی: پس از حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی در خرداد ۱۳۹۹ جهت واردات مواد اولیه، سازمان حمایت مجوز افزایش علی الحساب ۳۰درصدی نرخ‌های فروش را صادر کرد؛ ولی با توجه به رشد شتابان نرخ ارز و سطح عمومی قیمت‌ها این افزایش نرخ چاره ساز نبود و طبق اخباری که البته هنوز به‌طور رسمی از طرف شرکت‌ها منتشر نشده است، افزایش نرخ ۲۵درصدی دیگری نیز اعمال شده است تا صنعت بتواند با حاشیه سود منطقی ادامه فعالیت داشته باشد.
در حوزه تامین مواد اولیه حدود ۶۰ درصد مواد اولیه در داخل تولید می‌شوند و ۴۰ درصد مواد نیز از طریق واردات تامین می‌شوند که مهم‌ترین اقلام وارداتی را کائوچوی طبیعی، استیل کورد و بعضی مواد شیمیایی تشکیل می‌دهند.
P/ E و درصد بازدهی: از منظر P/ E، هم اکنون P/ E ttm(نسبت به درآمد گذشته‌نگر) صنعت تایر ۴۱ واحد هست که با توجه به حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی و افزایش نرخ‌های فروش حدود ۵۵ درصدی و افزایش مقدار تولید و فروش هم به واسطه افزایش تیراژ خودرو و هم افتتاح طرح‌های توسعه، نسبت قیمت به درآمد آینده‌نگر این صنعت حدود ۱۵ واحد محاسبه می‌شود. همچنین صنعت لاستیک از ابتدای سال ۹۸ بازدهی ۱,۱۳۰ درصدی داشته است در حالی که شاخص کل در این مدت بازده ۱,۰۰۸ درصدی و شاخص کل هم وزن بازده ۱,۴۷۲ درصدی را به ثبت رسانده است.
